ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ
Self-Help
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: ‘ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦੂਜਿਆਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ। ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਗੁਣ ਹੈ।
ਉਪਯੋਗਤਾ: ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਮਦਦ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਾ ਰਹੀਏ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਾਨੂੰ ਤਾਕਤ, ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ। ਮਹਾਪੁਰਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸਾਡੇ ਮੱਥੇ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲੋਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਮਿੱਠਾ ਫਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਇੱਛਾ: ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬੋਝ ਖੁਦ ਚੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਸਰਾਪ ਹੈ। ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਾਡੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਮਦਦ ਸਾਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਮਾਗ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਖੁਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬੰਦੇ ਕਦੇ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਸੁਸਤ ਅਤੇ ਗ਼ੁਲਾਮ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ: ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਆਦਤ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਖੁਦ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਮਨੁੱਖ, ਕੋਈ ਕੌਮ ਉੱਚੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਜਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਖੁਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਣ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ। ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਮਨ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ‘ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮਦਦ ਹੈ’।
ਸਿੱਟਾ: ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮਦਦ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸਹੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ।
